Vooruitblikken: het is altijd een beetje koffiedik kijken. Desondanks kunnen Henk Kelder en Michel Strikker, directeuren van financieel detacheerder FBD, enkele thema’s aanstippen die dit jaar ongetwijfeld (opnieuw) de revue gaan passeren.

2018 zit erop en 2019 is alweer enkele weken oud: de hoogste tijd om een blik vooruit te werpen op onderwerpen waar we dit jaar van verwachten dat ze een significante rol gaan spelen!

Imago

Het imago van de financiële sector wordt langzaam opgepoetst, maar gebeurtenissen zoals de witwasproblemen bij ING leveren behoorlijk wat tegenwind op richting een gezuiverd blazoen. Misstanden zijn van alle tijden: de vraag is hoe dit zich in 2019 openbaart. Rondom compliance zijn wij in ieder geval al oplossingsgericht aan de slag gegaan. De branche zal moeten investeren, ook om bijvoorbeeld aantrekkelijk te blijven voor IT’ers, waar binnen de bankenwereld veel vraag naar is.

Compliance

De schikking van ING is naar alle waarschijnlijkheid het spreekwoordelijke topje van de ijsberg. De Nederlandsche Bank maakte eind september 2018, een paar weken nadat de megaschikking die ING met het Openbaar Ministerie trof bekend werd, duidelijk dat deze gebeurtenis niet op zichzelf staat. DNB erkent in een brief aan minister Hoekstra van Financiën dat de poortwachtersfunctie binnen de bankensector nog vaak onvoldoende op orde is. Ook in 2019 is en blijft compliance een onderwerp dat binnen de financiële sector hoog op de agenda staat.

Beloningen

De maatschappelijke verontwaardiging rond het fiks verhogen van het salaris van CEO Ralph Hamers (ING) krijgt een vervolg in 2019. De bankplannen die minister Hoekstra in december 2018 bekendmaakte, in de vorm van de Agenda financiële sector, reppen over het ingrijpen in de beloningsstructuren van banken, maar juridisch gezien bleek al dat hard ingrijpen bij loonsverhogingen niet mogelijk is. Oordelen of beloningen wel of niet maatschappelijk aanvaardbaar zijn, blijft een verantwoordelijkheid van de raad van commissarissen. In 2019 moet blijken of de top van de bank de maatschappelijke voelsprieten beter heeft afgesteld.

Reorganisaties

De digitalisering maakt dat banken aanhoudend moeten reorganiseren om toekomstbestendig te blijven. Zo maakte de Rabobank afgelopen jaar bekend om vanaf 1 januari 2019 het aantal lokale kantoren drastisch terug te gaan brengen, om ervoor te zorgen dat de bank in 2020 zijn dienstverlening 24/7 digitaal aan kan bieden. Deze reorganisatie (omgedoopt tot ‘Bankieren 3.0’) betekent dat enkele duizenden medewerkers hun baan zullen verliezen. Ook in de zakenbank van ABN Amro werd flink gesaneerd. In 2019 zet de digitalisering verder door: de vraag is hoe banken dit op organisatorisch vlak op gaan vangen.

Concurrentie uit niet-financiële hoek

De financiële dienstverlening raakt ieder jaar meer gefragmenteerd. Mensen beleggen en sparen niet meer exclusief bij hun bank en ook kredietaanvragen komen buiten de traditionele financiële sector te liggen, met initiatieven zoals crowdlending platform October. De Payment Service Directive 2 (PSD2) die sinds januari 2018 van kracht is, moet innovaties binnen het betaalverkeer meer ruimte verschaffen. Voor 2019 betekent dit dat de concurrentiekracht vanuit de niet-financiële hoek verder wordt versterkt: traditionele financiële instellingen zullen vol op innovatie en samenwerking in moeten zetten om alle technologische ontwikkelingen bij te kunnen benen.   

Brexit

De Britten die de Europese Unie verlaten: dit jaar wordt het werkelijkheid, in de nacht van 29 op 30 maart. Onder welke voorwaarden dit gaat gebeuren, is nog steeds maar de vraag. Vast staat dat de Brexit de Europese, Nederlandse en Britse financiële sector flink gaat raken, zeker in het geval van een no deal, waar de regeringsleiders nu op afstevenen. Daarnaast verschuift het epicentrum van de Europese financiële handel wanneer Londen niet meer binnen de EU valt. Nederland lijkt het nieuwe centrum te worden: de Autoriteit Financiële Markten (AFM) schat in dat dertig tot veertig procent van de Europese handel in financiële instrumenten zich in Nederland zal vestigen. Dit zal ook andere dienstverlenende bedrijven richting ons land trekken.

Benadering financiële sector: Nederland vs. de rest

In een markt die – dankzij globalisering en digitalisering – steeds verder open komt te liggen, is het altijd balanceren tussen durf tonen en je aan de gestelde regels houden. Nederland toont zich in die zin als het braafste jongetje van de klas: zo kwamen alle Nederlandse banken in november nog door de (zwaardere) Europese stresstest. Basel IV, het raamwerk voor de berekening van kapitaaleisen voor banken, doet andermaal een beroep op Nederlands financiële discipline, maar vormt wel een dreiging voor het level playing field, omdat Nederlandse banken – meer dan andere landen – er flink door worden getroffen. De vraag is: blijft Nederland de voorbeeldstudent die harder dan ieder ander werkt om aan de voorwaarden te voldoen, of wordt de rand meer opgezocht, waardoor er ruimte ontstaat om bijvoorbeeld de concurrentiepositie van onze nationale financiële markt Europees en mondiaal te verstevigen?